Ans/h/ HARBİYE NEZARETİ

HARBİYE NEZARETİ

Osmanlı yönetiminde, bugünkü Savunma Bakanlığı’nın görevlerini yürüten seraskerlik müessesesi.

II. Meşrutiyet’in ilanından sonra 1908’de yetkileri de arttırılarak Harbiye nezareti olarak değiştirildi. Serasker’e de Harbiye nazırı adı verildi. 1826’da yeniçeri ocaklarının kaldırılması ve Nizam-ı Cedid’in kurulması ile ihdas edilen "Seraskerlik" makamına gelenler, bugünkü genelkurmay başkanları ve milli savunma bakanlarının durumundaydı. Eskiden zabtiye kuvvetleri de seraskere bağlıydı. Ancak daha sonra yapılan değişikliklerle serasker bakanlardan daha yetkili, genelkurmay başkanından daha yetkisiz hale geldi. Çünkü "Tophane Müşirliği"nin baktığı askeri fabrikalar, askeri mektepler ve donanma başka makamlara bağlı idi. Harbiye nazırlığı kurulunca, Harbiye nazırları Tophane’yi, askeri fabrikaları, askeri mektepleri de emirlerine aldılar. Yalnız donanma yine ayrı bir makam sahibinin Bahriye nazırlarının elindeydi. Harbiye nazırları mütarekeden itibaren üç defa "Harbiye nazırlığı" makamına gelen ve aynı zamanda sadrazam olan Damad Ferid Paşa dışındakiler hep askerdi ve protokolde sadrazam, şeyhülislam, dışişleri bakanından sonra kabinede dördüncü geliyordu.

Seraskerliğin 82 yıl sürmesine karşı Harbiye Nazırlığının ömrü 14 yıl sürdü. Bu süre içinde iki Harbiye Nazırı Hüseyin Nazım Paşa ile Mahmud Şevket Paşa 4 ay 19 gün ara ile öldürüldüler. II. Meşrutiyetten cumhuriyete kadar ki sürede görev yapan Harbiye nazırları şunlardır:

1-Ömer Rüşdü Paşa (23.7.1908-7.8.1908)

2-Recep Paşa (7.8.1908-4.3.1909)

3-Ali Rıza Paşa (4.3.1909-14.4.1909)

4-Hüseyin Nazım Paşa (1909)

5-İbrahim Edhem Paşa (5.3.1909-28.4. 909)

6-Hulusi Salih (Kezrak) Paşa (28.4.1909-12.1.1910)

7-Mahmud Şevket Paşa (12.1.1910-8.1.1912)

8-Hüseyin Nazım Paşa (2.defa) (8.1.1912-23.1.1913)

9-Mahmud Şevket Paşa (2.defa)(23.1.1913-11.6.1913)

10-Ahmed İzzet (Furgaç) Paşa (11.6.1913-3.1.1914)

11-Enver Paşa Damad (3.1.1914-14.10.1918)

12-Ahmed İzzet (Furgaç) Paşa (2.defa) (14.10.1918-11.11.1918)

13-Memluk Abdullah Paşa (11.11.1918-19.12.1918)

14-Cevad (Çobanlı) Paşa (19.12.1918-13.1.1919)

15-Ömer Yaver Paşa (13.1.1919-24.2.1919)

16-Ferid Paşa (Damad) (24.2.1919-4.3.1919)

17-Ahmed Hamdi Abuk Paşa (4.3.1919-2.4.1919)

18-Mehmed Şakir Paşa (2.4.1919-19.5.1919)

19-Şevked Turgut Paşa (19.5.1919-29.5.1919)

20-Ferid Paşa (Damad) (2.defa) (29.5.1919-21.7.1919)

21-Nazım Paşa (21.7.1919-13.8.1919)

22-Süleyman Şefik Paşa (13.8.1919-2.10.1919)

23-Cemal (Mersinli) Paşa (2.10.1919-21.1.1920)

24-Hulusi Salih (Kerzak) Paşa (2.defa) (21.1.1920-3.2.1920)

25-Mustafa Fevzi (Çakmak) Paşa (3.2.1920-5.4.1920)

26-Ferid Paşa (Damad) (3.defa) (5.4.1920-18.8.1920)

27-Hüseyin Hüsnü Paşa (18.8.1920-21.10.1920)

28-Ziya Paşa (21.10.1920-4.11.1922)