HÜNKAR İSKELESİ ANTLAŞMASI (8 TEMMUZ 1838)
Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında imzalanan antlaşma.
Mısır’da ayaklanan Mehmed Ali Paşa ile II. Mahmud arasındaki savaşa, Avrupa’nın büyük devletleri, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki çıkarlarını koruyarak çözüm istediler. II. Mahmud’un, Mısır karşısında yalnız kalınca Rusya’nın bu ayaklanmayı bastırmak için yaptığı teklifi kabul etti. Bu noktadan sonra Mısır, Avrupa meselesi haline geldi. İngiliz ve Fransız elçilerinin zorlamasıyla Mehmed Ali Paşa ile padişah arasında Kütahya Antlaşması yapıldı (14 Mayıs 1833). Ancak bu antlaşma Babıali ile Mehmed Ali Paşa arasındaki anlaşmazlıkları çözmekten uzaktı. II. Mahmud geleceği garanti altına almak için, Rusya’nın Mısır isyanının başından beri Osmanlı İmparatorluğu’na teklif ettiği yardımı kabul edip Rusya ile ittifak yaptı.
Antlaşma, bir önsöz, altı açık ve bir kapalı maddeden ibaretti. Önsözde Osmanlı Devleti ile Rusya arasında kurulmuş olan barış sistemi ile iyi geçim zihniyetinin devamı için iki devletin bu antlaşmayı savunma amacıyla hazırladıklarına işaret ediliyordu.
Birinci maddede, iki devletin sadece savunma kaygısıyla bu antlaşmayı yaptıkları, huzur ve güvenlikleri ile ilgili bütün meselelerde birbirlerine yardımda bulunacakları belirtiliyordu.
İkinci maddede, 1829 Edirne Antlaşması ile bu antlaşmada geçen diğer antlaşmalar ve Edirne Antlaşması’ndan sonra imzalananlar yeniden iki tarafça kabul ediliyordu.
Üçüncü madde, Osmanlı İmparatorluğu’nu zor durumda Rusya’dan yardım istemesinin biçimini belirtiyordu. Buna göre Rusya karadan ve denizden iki taraf arasında kararlaştırılacak sayıda bir kuvvetle Osmanlı İmparatorluğu’na yardım edebilecekti.
Dördüncü madde, yardımlaşmanın yardım harcamalarını düzenliyordu.
Beşinci madde, antlaşma süresinin 8 yıl olduğunu belirtiyordu.
Altıncı madde, bu savunma antlaşmasının 2 ay içinde tasdik edileceği ve tasdik edilmiş nüshaların İstanbul’da karşılıklı olarak değiştirilmesiyle ilgiliydi.
Antlaşmanın gizli maddesi de şöyle idi:
Rusya ile Batı devletlerinden birisi arasındaki savaş halinde Babıali, Çanakkale Boğazı’nı Rusya ile savaşan devletin donanmasına kapayacak. Bu hizmete Rusya, Osmanlı İmparatorluğu’ndan korunmak için yapacağı askeri harcamaların bedelini almayacaktı.
Rusya ile yapılan bu antlaşmayı İngiltere ve Fransa protesto ettiler ve Akdeniz’deki deniz kuvvetlerini çoğalttılar. Bir İngiliz filosu İzmir önlerine geldi. Avusturya da, Rusya’ya antlaşmanın sakıncalar doğurabileceğini bildirdi.