Ans/A/ALİ PAŞA (HEKİMOĞLU)

ALİ PAŞA (HEKİMOĞLU) (1689-1758)

Sadrazam.

Hekimbaşı Nuh Efendi’nin oğludur, iyi bir öğrenim gördükten sonra

III.Ahmed devrinde hassa silahşorluğu ile Saray’a alınmış ve sonra da dergah-ı ali kapıcıbaşıları arasına katılmıştır. Zekası ve terbiyesiyle padişahın dikkatini çeken Ali Paşa, Şehit Ali Paşa’nın kıskançlığına uğrayarak, Zile voyvodalığı ile Saray’dan uzaklaştırılmıştır.

1719 tarihinde Beylerbeyi payesiyle Türkmen ağası, 1722’de Rumeli payesiyle Adana valisi olmuş; 1724 yılında Halep valiliğine atanmıştır. Aynı yıl içinde Serasker Köprülüzade Abdullah Paşa’nın emri altında Doğu seferine memur edilmiş ye Tebriz’in alınmasında büyük yararlığı görülmüştür.

1725’de vezirlik rütbesi verilen Ali Paşa Anadolu beylerbeyliğine atanmış (1726); bir müddet sonra da Abdullah Paşa’nın yerine Doğu serdarlığiyle Tebriz muhafızlığına getirilmiştir. Adamlarının zulmü hakkında yapılan şikayetler üzerine, Şehr-i Zor Eyaleti’ne nakledilmiştir (1728). Aynı yıl içinde Sivas valiliğine atanan Ali Paşa 1729’da Diyarbakır valiliğine getirilmiştir. Nadir Şah’ın meydan çıkmasıyle kötü bir hal alan Doğu hareketlerine ikinci defa serdar olmuştur (1730).

III. Tahmasp’a karşı Kuzican zaferini kazanan Ali Paşa, Hemedan, Urmiyye ve Tebriz’i geri almış (1731) ve imzalanan Ahmed Paşa Antlaşması’yla barışı sağlamıştır.

1732’de sadrazam olmuştur. Üç yıl süren bu birinci sadrazamlığı, Avrupa’da Lehistan veraseti buhraniyle, Ahmed Paşa Antlaşması’nı tanımayan Nadir Şah’ın İran tahtında bulunan Tahmasp’ı indirip yerine III. Abbas’ı getirmesi ve Bağdat’a hücum etmesi zamanlarına rastlar. Bağdat’ı Nadir Şah kuvvetlerinden kurtarmayı başaran Osman Paşa’nın Kerkük yakınlarında bir baskına uğratılıp şehit edilmesi ve ordusunun dağılması üzerine öfkelenen Padişah, Ali Paşa’yı sadaretten azlederek Midilli’ye sürmüştür. Bir yıl sonra Bosna valiliğine atanan Ali Paşa, burada Avusturya kuvvetlerinin şiddetli hücumlarına kahramanca karşı koymuş ve topladığı gönüllülerle ordusunu kuvvetlendirdikten sonra 4 Ağustos 1737 tarihinde parlak bir zafer kazanmıştır. 1740’ta güvenliği sağlamak ve Kölemen beylerini sindirmek maksadıyle Mısır’a gönderilmiş, bir yıl sonra da Anadolu beylerbeyiliğine atanmış, 1742 yılında ikinci defa sadrazam olmuştur. Bir müddet sonra tekrar Midilli’ye sürülmüştür. Ali Paşa, 1744’te Bosna, 1745’te Halep valiligine getirilmiştir. Aynı yıl Nadir Şah’ın Kars üzerine yürüdüğü öğrenilince Anadolu Eyaleti yle Doğu serdarlığına atanmıştır.

İran ile barış yapıldıktan sonra (1746), Anadolu’daki eşkiyayı sindirmeye memur edilmiş, karışıklıkları bastırmak için üçüncü defa Bosna’ya vali olmuştur.Trabzon valiliği sırasında Karadeniz derebeylerini sindirmiş ve 1754’te Anadolu beylerbeyliğine naklolmuştur.

Fakat henüz Trabzon’dan hareket etmemişken III. Osman tarafından sadrazam yapılmıştır. Silahtar Ali Ağa’nın entrikalarıyla padişahın gözünden düşen Ali Paşa azledilerek Kıbrıs’a sürülmüştür. Bir müddet sonra sürgünden kurtularak Mısır valiliğine atanmıştır (1755). 1756 yılında Anadolu beylerbeyi olan Ali Paşa, adamları tarafından zehirlenerek eyalet merkezi olan Kütahya’da ölmüştür.

Ali Paşa, bilgili, cömert, ciddi ve sanatsever bir devlet adamı idi.