Ans/t/ TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ

 

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ

Ankara’da 23 Nisan 1920’de toplandı.

Milli Kurtuluş Savaşı’nın öncüleri, bağımsız Türk devletinin kurulması amacıyla yaptıkları çalışmalara Erzurum ve Sivas kongrelerinde hukuki bir temel kazandırmışlar ve hareketin "Hakimiyet Milletindir" ilkesine bağlanması için , yabancı kuvvetlerin bulunmadığı Anadolu topraklarında Türk halkının yeniden seçeceği bir meclisin çalışmaya başlamasını öngörmüşlerdir. Mayıs 1919’dan Nisan 1920’ye kadar süren dönemde Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları önce Sivas Kongresi’nin bütün yetki ve görevlerini üzerinde toplayan "Heyet-i Temsiliye"ye seçilmişler ve kongrenin bağımsız Türkiye kurulması gayesiyle aldığı kararı gerçekleştirecek kurum ve teşkilatların yaratılması için çalışmışlardır.

23 Nisan 1920 Cuma günü ilk açılışı yapan Meclisin başkanlığına en yaşlı üye Sinop Mebusu Şerif Bey seçilmiş ve yabancı boyunduruğu kabul etmeyen bir milletin temsilcileri olduklarını ifade etmiştir.

Bir gün sonraki oturumda mevcudun oy birliğiyle başkan seçilen Mustafa Kemal Paşa dört saat süren konuşmasında, meclisin görev ve yetkilerini milletin iradesinden aldığını ifade ederek Türkiye’nin yönetiminde söz ve karar sahibi meşru tek organ olduğunu belirtmiştir. Hükumetin kurulması için tutulacak yolu ayrıntılarıyla açıklayan Mustafa Kemal Paşa, bir önerge vererek Meclisin, hukuki yapısının belirlenmesini sağlamaya çalışmıştır.

Bu önergeye göre:

1)Hükumetin kurulması zaruridir;

2) Geçici olarak bir hükumet başkanı tanımak, ya da padişah adına hareket edecek bir padişah kaymakamlığı yaratmak doğru değildir;

3)Millet Meclisi’nde birleşen milli iradeyi vatanın mukadderatına fiilen el koymuş olarak tanımak ana ilkedir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin üstünde bir kuvvet yoktur;

4)T.B.M.M. yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplar. Meclisten seçilecek ve vekil edilecek bir kurul, hükumet işlerini yürütür. Meclis başkanı hükumetin de başkanıdır.

2 Mayıs 1920 gününe kadar süren tartışmalar sonucu Mustafa Kemal Paşa’nın teklif ettiği görüşler kabul edilerek ilk Bakanlar Kurulu seçilmiştir.

Birinci Meclis üç yıllık çalışma döneminde, ilk toplanma yılında 159 birleşim, 51’i gizli olmak üzere 407 oturum yapmış, müzakere ettiği 381 kanunun 140’ını yayımlamıştır. 1921 ve 1922 yılında 700’e yakın kanun teklifi görüşmüş, kasa mevcudu 1200 liradan ibaretken, seçimi yenileme kararı verdiği gün (1 Nisan 1923) bu miktar 4.5 milyon liraya yükselmiştir. Öte yandan mücadeleye mecbur bulunduğu iç ayaklanmaları ve savaşlara rağmen Esas Teşiklat Kanunu’nu hazırlamış, yeni Türkiye Devleti’nin temel ilkeleri kabul edilmiştir.

Birinci Meclis’in üç yıla varan çalışma döneminde I. ve II. İnönü, Sakarya, Başkomutanlık Meydan Savaşları kazanılmış, yeni seçimler sonucu 11 Ağustos 1923’te açılan Meclis’e düşmandan tamamen arınmış bir Türkiye teslim edilmiştir.